Każdy z zawodów posługuje się jakimś swoim specjalnym słownikiem. Bywa tak, że specjalistyczny żargon utrudnia zrozumienie, na czym dokładnie polega dane zajęcie. W pracy nad tekstem też używamy konkretnych terminów, bo czasem nie da się inaczej. Rozróżnienie pomiędzy redakcją tekstu a jego korektą staje się kluczowe we współpracy autora i speca od języka. A Ty wiesz, czym różni się korekta tekstu od redakcji?
Terminy te często używane są zamiennie, a wynika to z powszechnej nieznajomości specyfiki pracy nad tekstem. Czasem przystępniej jest, opowiadając komuś o tym, co robię, uogólnić, że robię korekty tekstów. Jakoś łatwiej wtedy rozmówcy wyobrazić sobie moje zajęcie: aha! poprawia błędy w książkach! Podczas gdy bycie redaktorem kojarzy się raczej z samym pisaniem (redagowaniem) tekstów, na przykład do gazety. O ile takie uogólnienie nierzadko ułatwia komunikację, o tyle przy nawiązywaniu współpracy zawodowej jest niewłaściwe i wprowadza w błąd. Korekta nigdy nie jest równa redakcji – ani w zakresie pracy, ani w jej cenie.
Co to jest redakcja tekstu?
Redakcja polega na uważnym czytaniu tekstu od razu po autorze. Redaktor jest więc pierwszym, świadomym tworzywa czytelnikiem, który potrafi wydać fachową opinię o tekście, w którym nie ma żadnych innych poprawek poza poprawkami autora.
Lubię używać tekstylnej metafory. Autor jest jak tkacz, który tka swój tekst jak materiał, przekładając osnowę pomiędzy wątkami. Z gotowego materiału ma powstać szykowna kreacja – opublikowany tekst. Ale zanim do tego dojdzie, autor udaje się do krawca, czyli do redaktora, który pomaga mu dostosować ten utkany materiał do określonego kroju. I tak pochylają się nad nim obaj i próbują różnych upięć, zakładek, czasami coś sprują, czasami doszyją. Więcej o tym pisałam w artykule Redakcja tekstu, czyli z wizytą u krawca.
Na etapie redakcji możliwa jest więc duża ingerencja w tekst, oczywiście wszystko za zgodą autora. Można zmienić długość lub kolejność rozdziałów, można poprawić śródtytuły i nagłówki, można dopracować styl i dialogi. Te zabiegi podczas korekty tekstu raczej nie powinny już mieć miejsca.
Dlaczego? Bo redaktor jest krawcem, a korektor… No właśnie! Czym się zajmuje korektor?
Co to jest korekta tekstu?
Korektor wyprasuje zagięcia na gotowej już kreacji, oczyści z kłaczków i pyłków i przygotuje ją do finalnego wyjścia. Korekta są to więc poprawki mniejszego kalibru, niezbyt ingerujące w samą tkaninę tekstu. Potknięcia stylistyczne, błędy językowe i interpunkcyjne, literówki lub inne drobiazgi, które pozostały niezauważone lub powstały w podczas redakcji tekstu eliminuje właśnie korektor.
Korekta jest jednym z etapów redakcji, bo żaden szanujący się redaktor nie przejdzie obojętnie obok błędu. Poprawi go! To oczywiste. Jednak podczas zmian, zwłaszcza gdy jest ich dużo, może się zdarzyć jakieś przeoczenie. Tym bardziej, że redaktor sprawdza też warstwę merytoryczną tekstu – fakty, nazwiska, miejsca, ciąg logiczny wydarzeń i wiele innych elementów. Dobrą praktyką jest więc, aby tekst przeczytała też inna osoba i naniosła na niego korektę. O ile korekta mieści się w redakcji, o tyle nigdy jej nie zastąpi. Z tego wynika też rozbieżność w cenie obydwu usług. Redakcja jako bardziej wymagająca od korekty tekstu wyceniana jest wyżej.
Rodzaje korekty tekstu
Podobnie jak w przypadku redakcji, tak i tutaj rozróżnić można różne rodzaje korekty, w zależności od jej zakresu:
- korekta językowa – brane są pod lupę błędy językowe i stylistyczne, ortografia i interpunkcja, zapis (literówki);
- korekta techniczna – skupia się na formacie tekstu – prawidłowych marginesach, odstępach, czcionce, nagłówkach, interlinii, dobrze wprowadzonych wcięciach akapitowych i dialogach.
Kiedy oddasz swój tekst korektorowi, zrobi on korektę w obydwu tych zakresach i językową, i techniczną.
Istotniejsza jest kwestia tego, kiedy tekst oddajesz do korekty.
- korekta przed składem – to poprawki wprowadzone po skończonej redakcji, jeszcze zanim tekst uzyska jakiś kształt graficzny i zostanie wlany w łamy. Czasami ten etap zostaje pominięty (zazwyczaj z oszczędności), choć traci na tym tekst, bo wzrasta ryzyko jakichś przeoczeń;
- korekta po składzie – to sprawdzenie tekstu po opracowaniu graficznym w składzie. Jej zadaniem jest wyłapanie tych błędów i przesunięć w tekście, które powstały podczas procesu obróbki graficznej. Zawsze warto zlecić ten rodzaj korekty, bo to ostatni moment na wyłapanie błędów zanim tekst będzie opublikowany.
Autorze i Autorko! Teraz już wiesz do kogo się udać ze swoim tekstem i po co. Niech redaktor ma nowe atrybuty: miarkę i igłę, a korektor żelazko! I już nic się nie pomyli. A czym ja się zajmuję? Jestem redaktorką tekstów, tą od szycia do kroju, nanoszę też korekty – żelazkiem na parę! Zapraszam do mojego warsztatu – stwórzmy coś razem!
A może masz już jakieś doświadczenia z redakcją i korektą tekstu? Podziel się nimi w komentarzu!